Тұрақты дамитын экономика үшін кем дегенде 300 млн сатып алушы қажет – экономист
Еуразиялық экономикалық одақтың дамуы және Қазақстанның оған қатысуы маңызды әрі келешегі зор. Бұл туралы Sputnik Қазақстан мультимедиялық баспасөз орталығында өткен дөңгелек үстел барысында Әлемдік экономика және халықаралық қатынастар институтының директоры Әкімжан Арупов айтты.»ЕАЭО – бұл үлкен қажеттілік», – деді ол.Экономист Қазақстан халқы бар болғаны 20 миллион екенін, бұл сан экономиканы дамыту үшін тым аз екенін айтты.»Тиімді, тұрақты дамып келе жатқан экономикалық жүйе үшін кем дегенде 300 миллион сатып алушы қажет, сондықтан бұл қауымдастық аясында кедергісіз нарықты дамыту қажет», – деп есептейді сарапшы.Ол Еуразиялық одақты қолдамайтындар үшін статистикалық мәліметтер келтірді. Өткен жылдың өзінде Қазақстанның ЕАЭО елдеріне экспорты 10%-ға дерлік өсіп, 11 миллиард долларды құрады, ал импорт 9%-ға азайып, 17,5 миллиард долларды құрады.Оның үстіне одақ аясында Қазақстанға инвестиция көбірек тартылуда. Ел Ресейден келген релоканттармен бос орындарды да толтыра алды.
ЕАЭО кеңейтіледі ме?
Әкімжан Аруповтың айтуынша, әр түрлі баға деңгейі, экономикалық құрылымдар, бес мемлекеттің экономикалық мүдделерінің айырмашылығына қарамастан, ЕАЭО жұмыс істеп жатыр. Оның үстіне оны одан әрі дамыту үшін әлі де әлеует бар.Мәселен, Өзбекстанның осы интеграциялық бірлестікке кіруі де маңызды. Қазір мемлекет бақылаушы мәртебесіне ие болды.Арупов Өзбекстан ЕАЭО-ға мүше болу туралы түпкілікті шешім қабылдаса, Қазақстан үшін өте жақсы болар еді деп есептейді.»Қазақстан үшін Өзбекстанның экономикасы өте маңызды және ЕАЭО-ға мүше болу барлығына айқын пайда әкеледі», – деді Арупов.Ол Моңғолия немесе Куба сияқты басқа мемлекеттерді қосу ЕАЭО үшін, атап айтқанда Қазақстанға қаншалықты тиімді болатынын анықтау үшін тереңірек экономикалық талдау жүргізу қажет деп санайды.Қазақстан экономикалық байланыстарды дамытуда осы интеграциялық бірлестік шеңберінде ғана шектеліп қалмайды. Республика әлемнің басқа елдерімен де қарым-қатынас орнатуда, деп ескертті Арупов.
Мәселелер мен шешімдер
Оның пікірінше, ЕАЭО-ға қатысу қатаң бәсекелестіктің арқасында отандық тауар өндірушілердің жылдам дамуына, ал халықтың бәсекелес бағаның арқасында тауарларды арзанырақ сатып алуына мүмкіндік береді.Мұнда басты проблемалардың бірі – протекционизм, яғни, өз өндірушілерін қорғау және серіктес елдерден бірдей өнімді жеткізушілерге әркелкі жағдай жасау.Ол ЕАЭО елдерінің экономикасын әртараптандыруды тереңдету мен бірлескен кәсіпорындар құру шешім болатынын айтты.Дайын өнім немесе жартылай фабрикаттар саудасы ғана емес, дайындауға бірнеше мемлекет қатысқан өнімдер саудасы болса, барлығына тиімді, деп есептейді экономист.Маман көлік-логистикалық инфрақұрылымды дамытуды да келешегі зор сала деп есептейді. Бұл одақтың тек ішкі ресурстар арқылы ғана емес, Азия және Африка елдерімен сауданың экспорттық мүмкіндіктерін қалыптастыру арқылы да дамуына мүмкіндік береді.Мәселен, Арупов Қазақстанда қатаң бәсекелестікке ұшыраған сүт саласы жойылып кетпейтініне сенімді.Өйткені бұл өнімдерді жеткізетін басқа елдер Қазақстанның барлық қажеттілігін өтей алмайды.Сарапшы технология дамыған сайын экономиканың кейбір салалары жойылып кетуі мүмкін екенін, бірақ олардың орнына жаңалары пайда болатынын мойындайды. Арупов бұл бәсекелестікпен емес, жасанды интеллектің дамуымен байланысты болады деп есептейді.
